1)    ÇIRAKLIK EĞİTİMİNİN AMACI 

       -    Çırak yaşında olup, okul sistemi dışında bulunan gençlere temel meslek eğitimi vermek ve bunları işe yerleştirmek,

    -    Çıraklık sistemine girecek gençlerin uygun meslek seçimine rehberlik yapmak,

    -   14-18 yaş grubunda olup geleceğini bir işyerinde çalışarak kurmaya çalışan gençlere çıraklık sistemi yoluyla meslek eğitimi vermek,

    -    İş kurmaya çalışan gençlere çıraklık sistemi yoluyla meslek eğitimi vermek, İş hayatı içinde bulunup 14-18 yaş grubunda olan gençleri eğitim süresince sosyal güvenlik şemsiyesi altına almak,

    -   Ülke genelinde, çeşitli mesleklerde kalfalık ve ustalık standartlarını belirlemek,

    -    İşyerlerinde öğrenilemeyen iş ve işlemleri ders araç ve gereçleriyle zenginleştirilmiş laboratuar - atölyelerde öğretmek,

    -    Kalfa ve ustaların meslek kurslarıyla, mesleklerinde gelişmelerini sağlamak,

    -    Ustaların, işyerlerinde çırak öğrencilere sanatlarını daha iyi öğretmelerini sağlamak amacıyla "Usta Öğreticilik" kurslarıyla gelişmelerini sağlamak,

    -    İş hayatında çalışma disiplinini sağlamak,

    -    Eğitim kurumlarıyla iş hayatı arasında işbirliğini geliştirmek,iş hayatının belli bir düzene bağlanmasına katkı sağlamak,

    -    Yapılan işlerin teknolojisinin, kalitesinin ve veriminin yükselmesini sağlamak. 

 

2) ÇIRAKLIK EĞİTİMİNİN YARARLARI 

- Türkiye nüfusu en genç olan ülkelerden birisidir. Yaklaşık nüfusun üçte biri 18 yaşın altındadır. Her yıl 1 Milyon civarında çocuğumuz eğitim ordusuna katılmaktadır. Eğitime başlayan her 100 öğrencide 10-12 gencimiz üniversiteyi bitirmektedir. Geride kalan %90 civarındaki gencimizin büyük bir kısmı mesleki beceriden yoksun olarak hayata atılmaktadır. Örgün Mesleki Eğitim sistemi hem sabit tesis açısından hem de işletme giderleri açısından dünyanın en pahalı eğitim biçimidir.

- Örgün Mesleki Eğitim sonucunda her zaman mezunların tam istihdamı sağlanamamaktadır.Çıraklık Eğitimi %100 istihdamın içerisinde, kişinin, yörenin ve günün şartlarına yönelik olarak yürütülen bir meslek öğrenme biçimidir.Eğitim sonrası tam istihdamı sağlanması Örgün eğitime oranla 1/5 civarında daha ekonomik ve verimli olması, Eğitim boyunca öğrencinin üretim faaliyetleri içerisinde üretime katkıda bulunması nedeniyle, doğrudan iş hayatının içerisinde günün şartlarına ve çağın teknolojisine uyum sağlayabilmesi sebebiyle sadece ülkemizde değil, gelişmiş ülkelerde de tercih edilen bir meslek eğitimi biçimidir. 

- İş hayatında çalışma disiplinin sağlanması,

- Çırak öğrencilerin sosyal güvenlik kapsamına alınması,

- Ülke çapında mesleki standartların sağlanması,

- İşyeri açmanın belli bir düzene bağlanması,

- Meslek analizine dayalı olarak günümüzde geçerli mesleklerin belirlenmesi, 

- Yapılan işlerin kalite ve veriminin yükselmesi, 

- Eğitimde imkan ve fırsat eşitliğinin yaygınlaştırılması, gibi birçok yararları vardır. 

 

3) SİSTEMİN ÇIRAĞA SAĞLADIĞI FAYDALAR 

- Aday çırak ve çırak öğrenciler sosyal güvenlik şemsiyesi altına alınmakta iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigorta primleri devlet tarafından karşılanmaktadır. 

- Askerlik işlemleri eğitim sonuna kadar tecil edilmektedir. 

- İşyerlerinden asgari ücretin %30'undan aşağı olmamak kaydı ile ücret almaları ve ailelerine yük olmamaları sağlanmaktadır. 

- Diğer örgün eğitim kurumlarındaki öğrencilerin faydalandığı bütün haklardan faydalanmaları sağlanmaktadır. 

- Mesleki yeterlilikleri belgeye bağlanmıştır. 

- Çıraklık eğitimlerini tamamlayanlar kalfalık, kalfalık eğitimlerini tamamlayanlar da ustalık belgesi almaktadır. 

- Kalfalık ve ustalık belgesine sahip olan ilkokul mezunları fark dersleri vermek sureti ile ilköğretim, ilköğretim mezunları  meslek liselerinin fark sınavlarını vermeleri halinde meslek lisesi diploması alarak yüksek öğrenime devam etmeleri mümkündür.

 

4) İŞVERENE SAĞLADIĞI FAYDALAR 

- İşyerinde çalışan ve eğitime alınan çırakların sigorta primlerinin devlet tarafından ödenmesi işverenlerin maddi yükünü azaltmıştır. 

- Çırak öğrencilere ödenen ücretler her türlü vergiden muaf tutulmuş ve işverence gider olarak gösterilmesi sağlanmıştır. 

- Teorik meslek eğitimi gören çıraklar işyerine daha faydalı olmakta, yapılan üretimin kalitesinin yükseltilmesine ve iş veriminin artmasına katkı sağlamaktadır. 

- Eğitime bir sözleşme ile başlamak suretiyle, aday çırak ve çırakların gelişigüzel işyeri değiştirmeleri önlenmiş, iş hayatına çalışma disiplini getirilmiştir. 

- İşyeri açmanın belli kurallara bağlanması sağlanmış ve gelişigüzel işyeri açması önlenmiştir. 

- Okul ve işyerinde eğitiminin ortaklaşa yürütülmesi sağlanmıştır. Böylece işyeri yetkilileri ve eğitimden sorumlu bulunan Milli Eğitim Bakanlığı Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü yetkilileri arasında, işbirliği imkânları geliştirilmiş ve iş hayatının istek ve ihtiyaçlarına daha uygun elemanların yetiştirilmesi sağlanmıştır. 

- İşyerlerinde gelişen teknolojiye uyum sağlayabilecek elemanların yetiştirilmesi hızlandırılır. 

- Sınıfa giren çırağın sosyal yapısında meydana gelen gelişme işyerindeki çırak-kalfa-usta ilişkilerini olumlu yönde etkileyecek, özellikle müşteri ile temasta olan çırağın tutum ve davranışlarındaki değişiklik işyerlerinde belirgin bir düzelme sağlayacaktır. 

- Kanunlara uygun çırak çalıştırmayan işyerlerinin karşılaştıkları ağır para cezaları gibi müeyyidelerden uzaklaşmış olacaklardır.

- Çırak öğrencilere ödenmesi gereken asgari ücretin %30 luk kısmının 20 ve altı çalışan bulunan işletmelerde 3/2 lik kısmı, 20 üstü çalışanın bulunduğu işletmelerde 3/1 lik kısmı Devlet Katkısı olarak İşverene ödenmektedir.

 

5) DEVLETE SAĞLADIĞI FAYDALAR 

- Çıraklık eğitimi sistemi ile; hızlı bir sanayileşme süreci içerisinde bulunan ülkemizde, ihtiyaç duyulan vasıflı ara insan gücünün süratli, ekonomik ve etkin bir şekilde karşılanmasına önemli katkı sağlamaktadır. 

- Çıraklık eğitimine devam edenle, belirli bir işyerinde zaten çalışmakta olduklarından herhangi bir istihdam problemleri bulunmamaktadırlar. 

- Çeşitli sebeplerle eğitimini yarıda bırakarak iş hayatına atılmış bulunan gençlerimizin eğitim ihtiyacı karşılanmak suretiyle, eğitimde fırsat eşitliğinin yaygınlaştırılmasına önemli ölçüde katkı sağlanmaktadır. 

 

6) TOPLUMA SAĞLADIGI FAYDALAR 

- Değişik nedenlerle örgün eğitimin dışında kalan gençlere toplumun bakış açısı; işsiz güçsüz aylak işe yaramaz kişilerdir. Bu gençlerimiz belirli bir süre sonunda toplumun bu baskısı ve çaresizliğin verdiği duygularla suç işlemeye her zaman yatkın bir durumda olurlar. Çıraklık eğitimi sayesinde bir meslek sahibi olmaları onlara kişilik, özgüven ve bir işe yaramanın mutluluğunu kazandırır. 

- Meslek sahibi olan kişiler yaşamlarını daha kolay sürdürürler ve topluma kolay uyum sağladıkları gibi toplumda aranan insan olurlar. 

- Çıraklık sistemi kişileri toplumdan kopuk,  tüketici, topluma zarar veren kişiler olmaktan çıkartıp üretken ve topluma faydalı kişiler olmasını sağlar. 

- 14 yaşındaki bir genç çıraklık eğitimine devam etmesi halinde 18 yaşında kalfa, 21-22 yaşında usta olacaktır. Ustalık belgesine sahip olan bir kişi bağımsız bir iş yeri açabileceğinden yanında başkalarını da çalıştıracağından hem ülke kalkınmasına, hem işsizliğin azalmasına buda sosyal riskin azalmasına katkı sağlayacaktır. 

- Üretimin ana girdisi insandır. Yetişmiş bilgili ve becerikli insan üçü birim zamanda üretilen mal ve hizmetin kalitesini artırarak daha kısa zamanda üretilmesini sağlayacağından ulusal ve uluslar arası rekabette güç sağlayarak Pazar payını artıracağından ülkenin zenginleşmesine imkan sağlar. 

- Kalifiye insan gücü üretimdeki ıskartayı ortadan kaldıracağından milli servetin heder olmasını önler. 

 

7) ÇIRAKLIK EĞİTİMİNİN ÖNEMİ 

Hızla kalkınan ve sanayileşen ülkemizde eğitim, kalkınmanın en etkili ve temel araçlarından biri olarak kabul edilmiştir. Her yıl sayıları milyon ile ifade edilen gencimiz eğitim ordusuna katılmakta ve bu durum her geçen gün daha fazla imkan ve kaynakları eğitime ayırmamızı gerektirmektedir. 
Sanayileşmede en önemli unsurlardan biri de bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarına sahip, yüksek verimi gerçekleştirecek insan gücünün yetiştirilmesidir. Bu sebeple, sanayinin gelişmesinde bir alt yapı yatırımı olan meslekî ve teknik eğitime gerekli önemin verilmesi ve bu sistemin etkinliğinin artırılması zorunlu bulunmaktadır. 
Günümüzde, meslekî ve teknik eğitimde sadece okul sistemiyle kalifiye meslek elemanı yetiştirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu eğitimde, okul ve işyerinin ortaklaşa görev, yetki ve sorumluluk alacağı bir sistem hedeflenmektedir. 

 

8) ÇIRAKLIK VE MESLEKÎ EĞİTİMİN İLKELERİ 

a) Kurumların işlevlerinin, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkeleri doğrultusunda evrensel hukuka, demokrasi ve insan haklarına uygun ve bir bütünlük içinde yerine getirilmesi, 

b) Kalkınma plânları, hükûmet programları ve millî eğitim şûrası kararlarında yer alan hedefler, ilkeler ve politikalara uygun olarak insan gücü, eğitim ve istihdam ilişkilerinin sağlıklı, dengeli ve dinamik bir yapıya kavuşturulması, 

c) Gençlere ve yetişkinlere ortak bir genel kültür kazandırmak suretiyle onlarda kişi ve toplum sorunlarını tanıma ve çözüm yollarını üretme; ülkenin sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunma bilincinin kazandırılması, 

d) Meslekî ve teknik eğitim alanında, yerel yönetimler, ilgili oda, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile gönüllü kuruluş temsilcileri ve sivil toplum örgütlerinin eğitim yönetimi karar süreçlerine katılım ve katkılarının sağlanması, uygulama ve iş birliğinin kurumsallaştırılması, 

e) Eğitim binalarının fizikî kapasiteleri ile personel, donatım ve diğer olanaklarının en etkin ve verimli biçimde kullanılması amacıyla meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının öncelikle Bakanlıkça belirlenecek küçük yerleşim birimlerinden başlanmak üzere merkezler olarak yapılandırılması,

f) Örgün, çıraklık ve yaygın meslekî ve teknik eğitimle her bireye ilgi, istek ve yetenekleri doğrultusunda bilgi, beceri, tutum, davranış ve iş alışkanlıklarının kazandırılması, 

g) İş ve hizmet alanlarında gereksinim duyulan nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi, sürekli eğitimle meslekî bilgi ve becerilerinin güncelleştirilmesi ve uygulanan programlarla girişimcilik bilincinin kazandırılması, 

h) Öğretim programlarının bütünlüğü ve devamlılığı içinde kurumların bir veya daha fazla meslek yüksekokulu ile ilişkilendirilmiş meslekî ve teknik eğitim bölgelerinin oluşturulması, yüksek öğretim kurumları ile her alanda iş birliği yapılması ve ortak çalışmaların yürütülmesi, 

ı) Meslekî eğitim almış olanların alanlarında istihdamlarının sağlanması, 

i) İstihdam edilenlerin, uluslar arası standartlara ve performanslarına göre geliştirme ve uyum kurslarıyla eğitim düzeylerinin yükseltilmesi, 

j) Meslekî ve teknik eğitim sürecinde teknolojinin etkin ve verimli kullanılarak eğitimin çağdaş, bilimsel ölçütlerde ve yüksek nitelikte sunulması, 

k) Eğitim, üretim ve hizmette uluslar arası standartlara uyulması ve meslekî eğitimde belgelendirmenin özendirilmesi, 

l) Eğitimin modüler programlarla yapılması, yaşam boyu öğrenim ve sürekli meslekî eğitimin bireylere benimsetilmesi, 

m) Her ortamda kazanılan yeterliklerin değerlendirilmesi ve belge bütünlüğünün sağlanması, n) Öğretim sürecinde bilimsel düşüncenin, üretkenliğin, insana ve doğaya ilişkin sevgi ve estetik değerlerin esas alınarak plânlı ve zaman yönetimine ilişkin yaklaşımların benimsenmesi, 

o) Ekibin birer üyesi olan yönetici, öğretmen, öğrenci ve velinin çevreyle olan ilişkilerinde gönüllülük, karşılıklı sevgi, saygı, anlayış, hoşgörü ve görgü kurallarına uygun davranışların ön plânda tutulması, 

ö) Değerlendirmelerin objektif olarak yapılması, başarının teşvik edilmesi, desteklenmesi ve ödüllendirilmesi, 

p) Yetki ve sorumlulukların gönüllü olarak paylaşılması, iletişim kanallarının açık tutulması, 

r) Yönetici ve öğretmenlerin, kurum ve işletmede eğitim lideri olması, 

s) Eğitim-öğretimde ders dışı etkinliklerin de eğitimin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmesi ve değerlendirilmesi, 

ş) Meslekî rehberliğin etkin olarak sürdürülmesi, teknolojik gelişmelerin sürekli olarak izlenmesi, 

t) Her türlü iş ve işlemin elektronik ortamda yürütülmesi, izlenmesi ve saklanması, 

u) Meslekî ve teknik orta öğretim programları ile bu programların devamı niteliğindeki meslek yüksekokulları arasında program bütünlüğünün sağlanması temel ilkedir (Meslekî Teknik Eğitim Yönetmeliğinin 5. Maddesi). 

 

9) ÇIRAKLIK EĞİTİMİNİN UYGULANDIĞI YERLER 

3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanunu'nun 2. maddesine göre çıraklık eğitimi aşağıdaki işyerleri ve kuruluşlarda uygulanmaktadır: 

- 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu'na göre kurulmuş meslek kuruluşlara üye işyerleri, 

- 5174 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu´na göre kurulmuş meslekî kuruluşlara üye işyerleri ve işletmeler 

- Döner sermayeli işyerleri, 

- Mal ve hizmet üreten kamu kuruluşları. 

 

10) MESLEKÎ EĞİTİM MERKEZİ MÜDÜRLÜKLERİ 

Meslekî Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan il ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayimizin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.